قلعه پرتغالی‌ها قشم در سال 1507 میلادی به فرمان ” آلفونسو آلبركرک ” دریانورد پرتغالی در ضلع شمالی جزیره قشم و در ساحل دریای خلیج فارس احداث شد.
آلبوكرک، جزاير دهانه خليج فارس را تصرف كرد و از اين طريق بر راه بازرگاني دريايي بين هند و اروپا تسلط يافت، چيرگي پرتغاليها براين آبراه مهم دريايي 150 سال طول كشيد. در اين مدت آنها به ساختن دژها و استحكاماتي پرداختند از جمله دژهای هرمز ، قشم و لارک. سرانجام در سال 1623 ميلادی قلعه پرتغالی‌ها قشم و ديگر پايگاه ها در دهانه خليج فارس توسط يكي از سرداران صفوی تصرف شد.
قلعه پرتغالی‌ها قشم با مساحتي بيش از 2 هزار متر مربع از سنگهاي آهكي و گچي با ملاط ساروج محلي ساخته شده و طي يك قرن چندين بار استحكام بخشي يافته است . اين دژ راست گوشه می باشد و چهاربرج در چهارگوشه آن با بازوهايي بلند دارد كه توپ و منجنيق ها برروي پهناي آن مستقر مي شده اند. قلعه قشم كاربردي چون يك انبار بزرگ يا جاي نگهداري مهمات و سلاح داشته كه در مواقع اضطراري به ديگر دژها كمك مي رسانده است. قلعه پرتغالی‌ها قشم یك قلعه تداركاتی بود كه برای ارتباط با قلعه هرمز و رساندن تداركات و خدمات به این قلعه مركزی در قشم ساخته شده بود.
قلعه های پرتغالی‌ها تقریباً در بیشتر مناطق حاشیه خلیج فارس وجود دارند از جمله: قشم، کنگ، عمان، رأس الخیمه، جزیره هرمز و… . این قلعه ها با پلان چهار ضلعی نامنظم، دارای دیوارهایی به قطر حدود ۳/۵ متر و برجهایی به ارتفاع حدود ۱۲ متر در چهار گوشه ی خود هستند.
قلعه پرتغالیهای قشم شامل انبارهای اسلحه، آب انبار بزرگ، اتاقهای سرباز خانه، زندان، کلیسا، مقر فرماندهی، تالار است. در بعضی از قلعه ها درون کلیسا ، ستونهایی سنگی از جنس مرجان وجود دارد که بصورت دایره ای شکل با قوسهایی زیبا تراش خورده اند. قلعه پرتغالی‌ها قشم یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان است.
احسان یغمایی قلعه پرتغالی‌ها قشم را در سال 78 از زیر خاک بیرون آورد. در سال 1387 نیز در پي حفاري هاي شرکت برق در محدوده 500 متري قلعه پرتغالي ها، تونل قديمي متصل به اين قلعه در شهر قشم، کشف شد.
اين تونل که به قلعه پرتغالی‌ها قشم متصل مي باشد، راه فرار فرماندهان و نيروهاي نظامی پرتغالی و همچنين مکان نگهداري مهمات نظامی آنان بوده است. اين تونل تا محدوده ميدان سعدي شهر قشم به طول حدود سه کيلومتر، ادامه دارد.
هرساله هزاران گردشگر از گوشه و کنار کشور برای دیدن این قلعه ها که تقریبا در بیشتر مناطق حاشیه خلیج فارس وجود دارد، به این مناطق سفر می کنند.
تاریخچه استعمار
پس از تشکیل امپراطوری عثمانی و تصرف قسطنطنیه (استانبول) توسط ترکان و از بین رفتن مسیر تجاری جاده ابریشم، روابط تجاری بین آسیا و اروپا با مشکل مواجه شد. از سوی دیگر رقابت بین تجار ونیزی و دیگر اروپاییان بر سر کالاهای گران قیمت شرق، اروپاییان را به فکر یافتن راه های جدید تجاری در مناطق شرقی انداخت که منجر به آغاز دور جدیدی از استعمار در کشور های مسلمان به ویژه ایران و هند شد. در طول قرن پانزدهم پرتغالی ها بیش از همه برای در دست گرفتن این تجارت مهم تلاش کردند. از این رو ناوگان های متعددی را به همراه دریانوردانی چون «واسکو دوگوما» «بارتولو مئو دیاس» «پرودی کویلیان» برای شناسایی این مناطق به شرق و سواحل جنوبی آفریقا، جنوب هند و عربستان فرستادند.
قبل از آمدن پرتغالی ها، تجارت دریایی مشرق در دست اعراب عمان و یمن بود، پرتغالی ها این تجارت را به زور از دست آنان گرفته و به مدت چند قرن در اختیار داشتند.
در اواخر سال ۱۵۰۶ آلفونسو آلفوکرک دریاسالار معروف پرتغالی که به مستعمرات پرتغال در آسیا سفر کرده بود بر حسب اتفاق گذرش به خلیج فارس افتاد و با آن نواحی آشنایی پیدا کرد و بلافاصله با حضور در دربار مانوئل، پادشاه پرتغال طرح خود را برای اشغال جزایر خلیج فارس را ارائه و به تصویب رساند. «آلفونسو آلفوکرک» چندسال بعد برای اولین بار به جزیره هرمز وارد شد، حاکم جزیره را تحت فشار قرار داده و مجبور به پرداخت خراج به پرتغالی ها کرد.
وی در سال ۱۵۱۴مجددا به هرمز حمله کرد و جزیره را به تصرف کامل خود در آورد و سیف الدین حاکم هرمز را به صورت امیر خراج گذار پرتغال در راس حکومت هرمز گذاشت. پرتغالی ها مرتب بر میزان خراج هرمز می افزودند به طوری که میزان آن از ۱۵ هزار به یک صد هزار سرافین رسید. در این دوره، از هرمز به عنوان شهری زیبا، پررونق، مرفه و آسوده یاد شده است. تسلط پرتغالی ها بر هرمز برای اقتصاد ایران بسیار زیان بار بود. در همین زمان آلفوکرک دژی مستحکم در ساحل هرمز بنا کرد. این دژ به «قلعه پرتغالی ها» معروف است. در پی حملات متعدد پرتغالی ها به جزیره هرمز پیمان نامه ای بین ایران و پرتغال بسته شد.
براساس این پیمان ایران هرمز را به عنوان مستعمره پرتغال به رسمیت شناخت. این تسلط بر امور تجاری و اقتصادی هرمز تا دوره شاه عباس اول ادامه یافت اما سپاهیان شاه عباس به رهبری امام قلی خان در ۱۶۲۳ به کمک انگلیسی ها، پرتغالی ها را از هرمز بیرون کردند و پرچم آنان را از فراز جزیره هرمز به زیر کشیدند. در ۱۶۶۰ قشون عمان، مسقط را تصرف کردند. به این ترتیب مهم ترین سنگر پرتغالی ها در دریای عمان از دست آنان خارج شد و به این ترتیب سلطه پرتغالی ها بر منطقه خلیج فارس پس از ۱۵۰ سال خاتمه یافت.
در حقیقت می توان این گونه گفت که در زمان حکومت شاه اسماعیل صفوی، پرتغالی ها از دل مشغولی وی برای مبارزه با عثمانی ها در شمال غرب کشور استفاده کرده و در آب های خلیج فارس اعلام موجودیت کردند. استعمارگران پس از آنکه بخش هایی از جزایر خلیج فارس را به اشغال خود درآوردند قلعه هایی ساختند که امروز بخشی از آنها به دست ما رسیده است. در میان این مجموعه قلعه در جنوب ایران، قلعه های پرتغالی در هرمز، قشم و چابهار از بقیه معروف تر هستند.
نظر شما در مورد این مکان چیست ؟
